Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, bu artışın arkasındaki nedenleri "hızlı yaşam, düşük lifli beslenme ve obezite" olarak gösteriyor. Prof. Dr. Şenateş, "Ne yazık ki pek çok kişi hala ‘Şikayetim yok, neden kolonoskopi yaptırayım?’ düşüncesine sahip. Oysa erken dönemde sadece birkaç dakikada çıkarılan her polip, kesin olarak kanser riskini engelliyor" diyerek erken tanının hayati önemini vurguluyor. Prof. Dr. Şenateş, polip riskini en aza indirmek için 8 etkili önlem ve önemli uyarılarda bulundu.
Poliplere Karşı Harekete Geçin: İşte 8 Etkili Önlem
Kolon poliplerinin kansere dönüşmeden önlenmesi, büyük oranda yaşam tarzı alışkanlıklarına ve düzenli taramaya bağlıdır. Prof. Dr. Ebubekir Şenateş'in poliplere karşı koruyucu önerileri ve uyarıları:
1. Düzenli Kolonoskopi Yaptırın
Erken tanı, polip kaynaklı kanser riskini engellemenin en kesin yoludur.
-
Tarama Yaşı: 45 yaşından itibaren (ailesinde kolon kanseri veya polip öyküsü olanlarda 40 yaşından itibaren) düzenli kolonoskopi, poliplerin kansere dönüşmeden saptanmasını sağlar.
-
Risk Yönetimi: Erken evrede saptanan her polip, kolonoskopi sırasında kolayca çıkarılarak kanser gelişimi riski tamamen ortadan kaldırılır.
2. Lifli Beslenmeyi Önceliklendirin
Beslenme, bağırsak sağlığının temelidir. Sebze, meyve, tam tahıllar ve bakliyat yönünden zengin diyetler, bağırsak florasını dengeler. Lifler, toksik maddelerin bağırsakta uzun süre kalmasını önleyerek polip oluşumunu azaltır. Bilimsel çalışmalar, yüksek lifli beslenmenin kolon kanseri riskini yüzde 30'a kadar azaltabileceğini göstermektedir.
3. Kırmızı Eti ve İşlenmiş Ürünleri Azaltın
Aşırı kırmızı et ve özellikle işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis gibi) tüketimi, bağırsakta kanserojen bileşiklerin oluşumunu tetikleyebilir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından "muhtemel kanserojen" olarak sınıflandırılan bu gıdaların haftada 2 porsiyonun altında tutulması önerilir.
4. İdeal Kilonuzu Koruyun
Prof. Dr. Şenateş, obezitenin özellikle erkeklerde polip gelişimi riskini 2 kat artırdığını belirtiyor. Vücut kitle indeksini 25’in altında tutmak, hem metabolik denge hem de onkolojik koruma açısından kritik öneme sahiptir. 5–10 kg gibi küçük bir kilo kaybı bile polip riskini anlamlı biçimde azaltabilir.
5. Sigara ve Alkolü Hayatınızdan Çıkarın
Tütün ürünleri, bağırsak mukozasında genetik hasara yol açar. Alkol tüketimi de mukozayı zayıflatıcı etki gösterir. Uzun süreli alkol kullanıcılarında polip görülme riski yüzde 40'a kadar artış gösterebilir. Bu alışkanlıkların bırakılmasıyla risk eğrisi hızla düşüşe geçer.
6. D Vitamini ve Kalsiyum Düzeylerini Kontrol Edin
D vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirir ve hücre yenilenmesini destekleyerek polip gelişimini engellemeye yardımcı olur. Kalsiyum ise bağırsakta zararlı asitleri bağlayarak dışkı yoluyla atılmasını sağlar. Eksikliği tespit edilen bireylerde hekim kontrolünde takviye kullanılması önerilebilir.
7. Düzenli Egzersiz Yapın
Fiziksel aktivite, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığı önler ve inflamasyonu azaltır. Haftada en az 150 dakika orta tempolu yürüyüş gibi düzenli egzersizler, kolon sağlığını korur. Aktif yaşam tarzının polip riskini yüzde 25 oranında azalttığı bilimsel çalışmalarla desteklenmektedir.
8. Bağırsak Floranızı Koruyun
Probiyotik açısından zengin gıdalar (kefir, yoğurt, fermente sebzeler) tüketmek, bağırsak bakterilerinin sağlıklı dengesini korumada esastır. Mikrobiyota bozulması, bağırsak içi inflamasyonu tetikleyerek polip oluşumu için uygun zemin hazırlayabilir. Mikrobiyota dostu beslenme, bağırsak direncini artırmanın temelidir.
Yeni Teknolojilerle Erken Tanıda Devrim: Yapay Zeka Desteği
Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, son yıllarda kolonoskopi alanında yapay zeka destekli görüntü analiz sistemlerinin devrim yarattığını belirtiyor. Yüksek çözünürlüklü bu sistemler:
-
Milimetrik Tespit: Poliplerin, çıplak gözle fark edilemeyecek kadar erken ve milimetrik evrede bile saptanmasını sağlıyor.
-
Anında Uyarı: Yapay zeka algoritmaları, endoskopik görüntüdeki en ufak değişiklikleri anında analiz ederek hekime "şüpheli lezyon" uyarısı veriyor.
-
Artan Tanı Oranı: Yeni nesil teknolojiler sayesinde erken tanı oranları yüzde 20’nin üzerinde artırılmış, işlem süresi kısalmış ve hasta güvenliği yükselmiştir. Geçmişte kansere dönüşebilecek bir polip, artık çok daha erken evrede tespit edilip ortadan kaldırılabiliyor.
