Samsun
Ondokuz Mayıs Üniversitesi araştırmacıları, Türkiye’nin 81 ilini teknoloji, yetenek ve hoşgörü göstergeleriyle analiz ederek “Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi”ni geliştirdi. Çalışma, İstanbul, Ankara ve İzmir’in yanı sıra Eskişehir, Kocaeli, Gaziantep ve Kayseri gibi şehirleri “yükselen yaratıcı merkezler” olarak öne çıkardı.
81 il için ilk kapsamlı yaratıcı şehir haritası
8 Kasım Dünya Şehircilik Günü’nde açıklanan araştırma, OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Altuğ ve yüksek lisans öğrencisi Sedanur Arslan tarafından yürütüldü.
Çalışma, 2010–2012 ve 2021–2023 dönemlerini karşılaştırmalı olarak ele alarak, Türkiye şehirlerinin yaratıcılık, teknoloji ve yetenek potansiyelini bilimsel verilerle haritalandırdı.
Endeksin oluşturulmasında TÜİK, BTK, TÜRKPATENT ve URAK gibi kurumların verileri kullanıldı. Yöntem, ABD’li akademisyen Richard Florida’nın “3T modeli” (Technology–Talent–Tolerance) esas alınarak Türkiye’ye özgü göstergelerle uyarlandı ve ArcGIS tabanlı mekânsal haritalar üretildi.
Türkiye’de yaratıcı şehir sayısı artıyor
Araştırmaya göre, Florida’nın küresel endeksinde yaratıcı şehir sayısı son yıllarda azalırken, Türkiye’de bu sayı dikkat çekici biçimde artış gösterdi.
Teknoloji ve yetenek göstergeleri açısından küresel eğilimlerle benzerlik görülürken, tolerans boyutunda Türkiye’ye özgü toplumsal dinamikler farklı sonuçlar doğurdu.
İstanbul, Ankara ve İzmir liderliğini korurken, Eskişehir, Kocaeli, Gaziantep ve Kayseri gibi şehirler son dönemde öne çıkan “yeni yaratıcı merkezler” arasında yer aldı.
“Şehirleri sadece büyüklükleriyle değil, yaratıcılıklarıyla da ölçmeliyiz”
Doç. Dr. Fatih Altuğ, araştırmanın şehircilik politikalarına yeni bir perspektif kazandırdığını belirterek şunları söyledi:
“Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi, şehirlerin güçlü ve zayıf yönlerini üç temel eksende ortaya koyuyor. Bir il teknoloji kapasitesinde öne çıkabilir ancak yetenek çekemiyor ya da toplumsal hoşgörü eksikliği nedeniyle potansiyelini kullanamıyor olabilir. Biz bu çalışmayla şehirlerin yalnızca ekonomik büyüklükleriyle değil, yaratıcı kaynaklarıyla da kıyaslanması gerektiğini gösterdik.”
Kentlerin potansiyelini görünür kılan yol haritası
Çalışma, birçok büyük ve orta ölçekli ilin teknoloji ve yetenek açısından benzer performanslar sergilediğini; ancak tolerans göstergesinin şehirler arasında belirleyici fark yarattığını ortaya koydu.
Bu durum, yaratıcılığın ekonomik olduğu kadar kültürel ve toplumsal faktörlerle de şekillendiğini gösterdi.
Altuğ’a göre, kentlerin yaratıcı kapasitesini artırmak için eğitim, kültürel altyapı, mekânsal planlama ve toplumsal hoşgörünün güçlendirilmesi gerekiyor.
UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’yla uyumlu çerçeve
OMÜ’de geliştirilen bu endeks, UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı ile de uyumlu bir model sunuyor. Araştırma, kültür, teknoloji ve insan sermayesini bir arada ele alan bütüncül şehircilik politikaları için referans niteliğinde görülüyor.
