Hanzala'nın Doğuşu: Naci el-Ali ve Karikatür Direnişi
Hanzala, Filistinli karikatürist Naci el-Ali tarafından 1969 yılında çizilmeye başlanan ve kısa sürede Ortadoğu başta olmak üzere tüm dünyada zulme karşı direnişin simgesi haline gelen bir çizgi karakterdir. Naci el-Ali, Hanzala'yı ilk kez Kuveyt’te çalıştığı es-Siyase gazetesinde yayınladı. Çizim, Filistinli mültecilerin yaşadığı dramı ve Arap dünyasındaki çifte standartları hicvediyordu.
Hanzala Kimdir?
Hanzala, karikatürlerde genellikle sırtı dönük, elleri arkasında bağlı, yırtık pırtık kıyafetli, ayakkabısız bir çocuk olarak resmedilir. 10 yaşındadır ve Naci el-Ali’ye göre bu yaşı hiçbir zaman aşmayacaktır.
Çünkü Naci el-Ali, Hanzala’nın 1948 yılında yaşanan Nakba (Büyük Felaket) sonrası, evlerinden koparılmış bir mülteci çocuğu olduğunu ve Filistin topraklarına dönmeden büyümeyeceğini söyler. Sanatçıya göre Hanzala, ancak Filistin özgür olduğunda yüzünü dönecek ve büyüyecektir.
HANZALA'NIN Sırtı Neden Dönük?
Bu sorunun cevabı, hem siyasi hem duygusaldır. Hanzala'nın sırtı dönüktür çünkü:
Filistin halkının sırtını döndüğü Arap liderlerine bir eleştiridir.
Dünya kamuoyunun, özellikle Batı’nın çifte standartlarına karşı bir protestodur.
Hanzala'nın izleyiciye değil, yaşanan adaletsizliklere tanıklık ettiği yönünde bir semboldür.
Naci el-Ali, bu duruşu şu sözlerle açıklamıştır:
“On yaşındaydı Hanzala, ve hep o yaşta kalacak. Çünkü ben o yaşta yurdumu terk etmek zorunda kaldım. O, mülteci çocukların yaşıdır. O yaştan sonra büyümesi, ancak yurduna döndüğünde mümkün olacaktır.”
Hanzala Ne Anlatır?
Hanzala; yalnızca Filistin halkının değil, tüm dünyada mazlumların, işgal altında yaşayanların, mültecilerin ve adalet arayanların sesi olmuştur. Sadece İsrail işgalini değil, aynı zamanda Arap ülkelerinin duyarsızlığını, Batı’nın ikiyüzlülüğünü ve emperyalizmi de hedef alır.
Hanzala'nın duruşu; pasif değil, aksine dirençlidir. Sırtı dönüktür çünkü yüzünü "gerçeklere" döndürmüştür. Ellerini bağlamıştır çünkü "kendi topraklarına dönmeden hiçbir eyleme karışmayacaktır", ama izler, hafızaya alır ve asla unutmaz.
Naci el-Ali’nin Ölümü ve Hanzala’nın Sonsuzluğu
Naci el-Ali, 22 Temmuz 1987’de Londra’da uğradığı suikast sonucu ağır yaralandı. Birkaç hafta süren yaşam mücadelesinin ardından 29 Ağustos 1987’de hayatını kaybetti. Suikastin ardında Mossad, Filistin Kurtuluş Örgütü içerisindeki hizipler ve hatta bazı Arap istihbarat teşkilatlarının olabileceği iddia edildi, ancak cinayet hâlâ aydınlatılamadı.
Naci el-Ali öldü ama Hanzala yaşamaya devam etti. Bugün hâlâ protesto gösterilerinde, duvar resimlerinde, tişörtlerde, bayraklarda ve sosyal medyada bir direniş ikonu olarak yer alıyor.
Hanzala Bugün Nerede?
Batı Şeria’nın duvarlarında,
Gazze sokaklarında,
Beyrut’ta mülteci kamplarında,
İstanbul’un, Paris’in, Londra’nın sokak sanatında,
Protesto mitinglerinde pankartlarda,
görülen Hanzala; Filistin’in, adaletin ve evine dönmek isteyen milyonlarca çocuğun sembolü olmayı sürdürüyor.
Hanzala Bir Karakter Değil, Bir Vicdan
Hanzala’yı anlamak, yalnızca Filistin meselesini değil, dünyanın neresinde olursa olsun adaletsizliği, zulmü, mülteci dramını, sessiz kalan dünya vicdanını da sorgulamaktır. Hanzala bir çizgi karakter değil, kollektif bir hafıza ve susmayan bir vicdan olarak yaşamaktadır.