Ters kelepçe nedir?
Ters kelepçe, kişinin ellerinin arkadan bağlanmasıyla yapılan bir gözaltı yöntemidir. Normal kelepçeye göre daha sınırlayıcıdır ve kişinin hareket kabiliyeti büyük oranda kısıtlanır.
Hukuki Dayanak (Türkiye)
Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu (PVSK) madde 16'ya göre:
Polis, kişinin direnmesi, kaçma ihtimali veya tehlike oluşturması gibi durumlarda zor kullanma ve kelepçe takma yetkisine sahiptir.
Ancak bu yetki sınırsız değildir. Kelepçeleme, "zor kullanma" kapsamında değerlendirilir ve şu kriterlere göre yapılmalıdır:
Orantılı olmalı
Amaçla sınırlı olmalı
İşkence veya kötü muameleye dönüşmemeli
Ters kelepçe ne zaman uygulanabilir?
Şüpheli direniyorsa veya polise saldırma ihtimali varsa,
Kaçma teşebbüsünde bulunuyorsa,
Polis memurunun güvenliği tehdit altındaysa.
Ne zaman hukuka aykırı olur?
Kişi sakin, pasif ve iş birliği halindeyse,
Aşırı güç kullanılarak, yere yatırılarak uygulanıyorsa,
Hamile, hasta, yaşlı veya engelli kişilere karşı gereksiz yere uygulanıyorsa,
Darp, aşağılama veya işkence niteliği taşıyorsa.
Bu gibi durumlar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarında “kötü muamele” olarak değerlendirilmiştir.
Vatandaş ne yapabilir?
Eğer ters kelepçenin hukuka aykırı şekilde uygulandığını düşünüyorsanız:
Avukat talep edin
Doktor raporu alın
Savcılığa veya İnsan Hakları Kurulu’na şikayet edin
Görgü tanıkları ve kamera kayıtları kritik delillerdir.
Ters kelepçe, bazı riskli durumlarda yasal olabilir. Ancak orantısız, gereksiz ve insan onurunu zedeleyici şekilde kullanılması, hukuka aykırıdır ve suç teşkil edebilir.