Kazılarda ortaya çıkan izler
Samsun’un İlkadım ilçesine bağlı Kalkancı, Karasamsun ve Baruthane mahallelerinde yıllar önce yapılan altyapı ve inşaat çalışmalarında çeşitli arkeolojik bulgulara rastlandığı iddia edildi. Bir dönem 3. derece sit alanı olarak koruma altında bulunan bu bölgelerin statü değişikliği sonrası yapılaşmaya açılmasıyla başlayan kazılar, yerel halk arasında uzun süredir konuşulan bazı keşif söylentilerini tekrar gündeme taşıdı. Fakat ortaya çıkan bulgular hakkında resmi kaynaklardan hiçbir zaman net bilgi paylaşılmadı.
O dönemde kazılara şahitlik eden bazı işçiler, “topraktan çıkan taşların sıradan olmadığını” öne sürüyor. Ancak buluntuların ne olduğu, nereye taşındığı ya da koruma altına alınıp alınmadığı bugün bile belirsizliğini koruyor.
Amisos’un gölgesinde kalan gerçekler
Mahalle sakinlerinin aktardıklarına göre bazı çalışmalar sırasında toprak altından tarihi kalıntılar çıkarıldı. Aynı dönemde yaşanan şiddetli yağışlar sonrası çöken bir timülüsün altından çıkan kalıntıların Amisos Kral Kaya Mezarları ile bağlantılı olabileceği konuşuldu. Ancak bu iddialar ne doğrulandı ne de yalanlandı.
Arkeoloji uzmanları, Amisos’un bilinen sınırlarının çok daha geniş olabileceğini, Samsun’un altındaki katmanlarda hâlâ keşfedilmemiş bir tarih yattığını düşünüyor. Fakat bu görüşler hiçbir zaman resmi kazılarla desteklenmedi. Yerel halk ise o dönemde yapılan çalışmaların “gizlilik içinde” yürütüldüğünü söylüyor. Kimilerine göre bu sessizlik, bulunanların önemini daha da artırıyor.
Çeşmenin altındaki bilinmeyen
Kalkancı Mahallesi’ndeki eski taş çeşme, yıllardır şehir efsanelerine konu olmaya devam ediyor. Yerel rivayetlere göre bu çeşmenin altında çok önemli bir sır saklıydı. Yaklaşık 20 yıl önce çeşme çevresinde yapılan kazı girişimleri sonrası yapının zarar görmesi, söylentileri daha da güçlendirdi.
Mahalleli, o kazılardan sonra çeşmenin etrafında günlerce güvenlik önlemi alındığını, gece yarısı bilinmeyen sandıklar çıkarıldığını iddia ediyor. Ancak o çalışmalarla ilgili de hiçbir resmi rapor yayımlanmadı.
Kayıp izler ve sessiz tanıklar
Samsun’un kadim toprakları, Hititlerden Perslere, Roma’dan Osmanlı’ya kadar birçok medeniyetin izlerini taşıyor. Topraktan çıkan her arkeolojik parça, şehrin tarihine açılan yeni bir pencere olabilir. Ancak zamanla unutulan, kayıt altına alınmayan veya açıklanmayan bu miras parçaları, bugün hâlâ gizemini koruyor.
“Ne bulundu, ne kayboldu, ne bilinmek istenmedi?” soruları yıllardır cevapsız. Yerel tarih araştırmacıları, belgelenmemiş kazılar ve sessiz tanıkların anlattıklarıyla şehrin altında saklı başka bir hikâye olduğunu düşünüyor. Ancak bu hikâyenin gün yüzüne çıkması için resmi adımlar atılmadıkça, Samsun’un sessiz mirası toprak altında kalmaya devam edecek gibi görünüyor.